De Zaffire Filosofie
Onze visie komt voort uit de evolutionaire geneeskunde. Elk organisme heeft de gezondste levensverwachting als het leeft in zijn oer-omgeving: daar waar het organisme zich gedurende miljoenen jaren van evolutie ontwikkeld heeft.
De Waterkant
De oer-omgeving van de mens is de waterkant: We leefden in kleine groepen waar iedereen elkaar kende en we aandacht en respect voor elkaar hadden. We hadden hechte sociale banden en duidelijke doelen in ons leven. We aten vers en onbewerkt. Onze voeding bestond voornamelijk uit groenten, aangevuld met fruit, noten, zaden, knollen, schelpen, schaaldieren en vis. Soms aten we vogels en hun eieren. Vlees van grotere zoogdieren aten we maar zelden. We dronken water en soms iets wat je als thee zou kunnen beschouwen. We bewogen veel: we zwommen, doken en liepen lange afstanden. We waren sterk en gespierd, soepel en lenig, doordat we heel de dag fysiek actief waren. Ook was er veel tijd voor rust, want naast het verzamelen van eten en drinken hadden we geen ‘werk’. Ontspannen bestond uit het onderhouden van relaties, uit sporten en spelen, en ronduit genieten van even helemaal niets doen. We sliepen minstens zeven uur en volgden het ritme van de dag en de seizoenen. Daardoor aten en bewogen we cyclisch: soms wat meer, dan weer wat minder. Regelmatig aten we ook niets, ook als we fysiek actief waren. Nuchter bewegen was eerder regel dan uitzondering. We zwommen in ijskoud water. En we konden lang onze adem inhouden, om ook onder water voedsel te verzamelen.
Wilskracht en Purpose
Purpose is het heel duidelijk voor ogen hebben wie of wat je bent en vooral ook wie of wat je niet bent en daar autonoom in te zijn, niet afhankelijk. Vertaald naar gezondheid betekent dat: om gezond te zijn en blijven is het essentieel om gezond te willen zijn (purpose) en zelf de regie over je gezondheid te (willen) hebben (autonomie). Mensen die meer dan 100 jaar oud werden (zogenaamde centenarians), stelden zichzelf dat soort doelen en ze ondernamen zelf het initiatief om tot die doelen te komen. Deze innerlijke kracht of wilskracht maakte hen tot overlevers en langlevers. Mensen die voor hun levensgenot afhankelijk zijn van externe factoren, ofwel mensen die vooral vermaakt moeten worden, die hebben vaak geen idee wie ze zijn en zien zichzelf vaak enkel als datgene wat de maatschappij van hen verwacht. Dit gebrek aan innerlijke drive en autonomie is geassocieerd met een beperkte gezondheid en levensverwachting. Daarom vinden wij het van belangrijk dat je intentie om gezond te zijn oprecht is en dat je er moeite voor wilt doen. Zie jij jezelf als een moderne jager-verzamelaar, iemand die voldoende slaapt, relaxed is en sociaal, gezond eet en drinkt, die sportief is, af en toe vast, soms een sauna neemt of juist een koude douche? Als deze beschrijving past bij degene die jij wilt zijn, dan is de kans groot dat je je doelen zult bereiken: dat je een langlever wordt!
Voordelen van de Oerleefstijl
Zaffire heeft onderzoek gedaan naar de werkingsmechanismen van een gezonde leefstijl, variërend van wat we drinken tot vrijwel elk ingrediënt in onze voeding, van inspanning tot ontspanning, van het belang van zingeving en sociale contacten tot het belang van slaap, en tot details als het belang van vasten, koud douchen en je manier van ademhalen. Centraal in onze filosofie staat het voorkómen van zogenaamde lage graad ontstekingen (ook wel: stille ontstekingen; in het Engels: low grade inflammation). Vrijwel zonder uitzondering worden onze welvaartsziekten veroorzaakt door deze stille ontstekingen. Er zijn vele leefstijlfactoren die deze ontstekingen in ons lichaam kunnen veroorzaken (bijvoorbeeld roken, ongezonde voeding, te weinig bewegen, onvoldoende slapen, teveel stress of langdurig zitten). Ook zijn er factoren die juist ontstekingen kunnen remmen of zelfs schade kunnen herstellen (zoals gezonde voeding, vasten en bepaalde supplementen). Wij hebben zeven pijlers ontwikkeld waarbinnen we per pijler ons heel specifiek richten op het tegengaan van lage graad ontstekingen.
De Zaffire Zeven:
1: Slapen
Elk wezen op aarde heeft slaap nodig om te kunnen functioneren. Toen we nog jager-verzamelaars waren, sliepen we naar onze natuurlijke behoefte die werd beïnvloed door het ritme van de zon en de maan. We leefden volgens onze biologische klok. ’s Nachts sliepen we en overdag waren we wakker. Simpel en effectief. Ook deden we regelmatig een middagdutje. Tegenwoordig vraagt de samenleving van ons dat we eerder wakker worden dan we willen en later gaan slapen. Ook zijn we vaak op onnatuurlijke tijden wakker (door nachtdiensten of jetlags) en worden we blootgesteld aan aan factoren met een negatieve invloed op de kwaliteit van onze slaap, zoals licht op de verkeerde tijden (denk aan beeldschermen), alcohol, cafeïne, stress en koude of juist warmte. Hierdoor slapen we tekort en op het verkeerde moment en dat levert gezondheidsproblemen op. Een slaaptekort heeft grote impact op je stofwisseling (metabolisme). Mensen die onvoldoende slapen eten meer en ongezonder. Slaaptekort verhoogt het risico op tal van ziekten, zoals kanker, suikerziekte, hart- en vaatziekten, depressie, de ziekte van Alzheimer en daarmee je levensverwachting. Ook zorgt het ervoor dat je prestaties sterk achteruitgaan en vermindert het je leervermogen, geheugen en het vermogen om te gaan met emoties. Gelukkig is het relatief makkelijk investeren in een betere nachtrust. Daar helpt Zaffire bij. We leren je hoe je de natuurlijke omstandigheden zoveel mogelijk kunt nabootsen, zodat je lichaam op het juiste moment moe wordt en in slaapt valt. Je gaat weer leven volgens jouw biologische klok. Wat we dus vooral moeten doen, zijn alle prikkels weghalen die je lichaam ervan weerhouden om te gaan en blijven slapen.
2: Ontspanning
Als jager-verzamelaars bewogen we alleen als dat noodzakelijk was. Wanneer we bijvoorbeeld op zoek moesten naar eten of een schuilplaats. Wanneer we daarmee klaar waren, namen we zoveel mogelijk rust. Het leven kenmerkte zich vooral door een actief bestaan met soms korte, intensieve momenten van inspanning, maar ook veel momenten van ontspanning. Deze momenten van ontspanning zijn nodig om zowel lichaam als geest te herstellen. Tegenwoordig lijkt het alsof we inspanning en ontspanning omgedraaid hebben. Waar we voorheen de ontspanning opzochten en ons alleen inspanden als dat noodzakelijk was, zijn we nu continu gespannen en komen we zelden aan ontspanning toe. We moeten onszelf vaak dwingen om ‘even te ontspannen.’ De moderne samenleving vraagt veel van ons, waardoor we geneigd zijn continu door te gaan om te blijven presteren. We worden bijna gedwongen om onze tijd nuttig en efficiënt te besteden en zetten daarvoor ontspanning vaak op de laatste plaats. Maar ontspanning is hard nodig. Als onze ontspanning niet in verhouding staat tot onze inspanning, dan ontstaat er een disbalans en dit heeft een negatief effect op onze gezondheid. Daarnaast leidt stress juist tot verminderde productiviteit, geheugen en zelfs een achteruitgang van ons denkvermogen. Andersom kan voldoende ontspanning die processen verbeteren. Juist in het huidige tijdperk zouden we moeten investeren in ontspanning. Het aantal burn-outs neemt schrikbarend hard toe en dit zal naar verwachting de komende tijd alleen maar verder stijgen. Omdat we onbewust vergeten te ontspannen en er bewust niet vaak genoeg voor kiezen, helpt Zaffire jou om ontspanning in te bouwen in je dagelijkse routine.
3: Sociaal
Mensen zijn sociale wezens. We hebben een veilige, sociale omgeving nodig om ons goed te voelen. (De perceptie van) isolatie, eenzaamheid en sociale dreiging heeft een nadelige invloed op onze slaapkwaliteit en zorgt voor meer kans op ziekte en overlijden. Social media en smartphones geven ons het valse idee dat we meer verbonden zijn dan ooit. Maar mensen hebben behoefte aan echt sociaal contact en niet aan enkel het zien van andermans geluksmomenten. Bij Zaffire erkennen we het vitale belang van een betekenisvolle plek in jouw sociale omgeving. Daarom zijn onze gewoonten niet alleen opgesteld vanuit een individuele, maar ook contextuele benadering. Onze social habits zijn erop gericht samen met vrienden, familie en collega’s door het leven te gaan. Net als onze voorouders deden.
4: Drinken
Het leven hebben we te danken aan water. Het aardoppervlak is voor 71% bedekt met water en het water is de plek waar leven ooit ontstaan is. Water vormt de rode draad door onze evolutie. Niet alleen stammen alle landdieren af van zeedieren, ook onze voorouders zijn in waterrijke gebieden geëvolueerd tot wie we nu zijn. Het water in onze oer-omgeving, en alle voedingsstoffen die daar in zaten, hebben bijgedragen aan ontwikkeling van aap tot mens. Voor een optimale gezondheid zijn onze lichamen nog steeds afhankelijk van voldoende water. Je kunt weken tot maanden overleven zonder eten. Zonder water? Slechts enkele dagen. Hydratatie, ofwel de aanwezigheid van voldoende water in ons lichaam, is van essentieel belang voor een goede gezondheid en neemt daarom een belangrijke plek in binnen de Zaffire filosofie. In onze moderne leefstijl ontbreekt het vaak aan goede hydratatie. Onze samenleving is zo ingericht dat het makkelijker is om aan ongezonde, zoals gezoete of zelfs uitdrogende, vloeistoffen te komen, dan aan gezonde opties, zoals water en thee. We worden van alle kanten bedolven onder reclames over zoete frisdranken en fruitdrankjes. Voor veel mensen is frisdrank zelfs de norm geworden. Sommige mensen zeggen inmiddels geen water te lusten, omdat het smaakloos is! Ons advies is heel simpel: calorieën drink je niet, nooit! Drink water of thee zonder suiker. Koffie kan ook, bij voorkeur zwart, maar niet na de lunchtijd in verband met een negatief effect op je nachtrust.
5: Voeding
Ons lichaam is gevormd door miljoenen jaren aan evolutie. Het is aangepast op de bouwstoffen die aanwezig waren in onze voeding. Om goed te functioneren, moeten we ons voeden met de voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft. Omdat de evolutie van aap tot mens plaats heeft gevonden langs de rand van het water, is het belangrijk dat we dit voedselpatroon blijven nabootsen om voldoende ingrediënten voor een goede gezondheid binnen te krijgen. Dit betekent: onbewerkt, vers voedsel waarin groenten de hoofdmoot zijn en waarin eiwitten en vetten voornamelijk uit waterdieren (zoals vis) gehaald worden. Ook vogels, eieren, fruit, noten, zaden en knollen. Rood vlees maar zelden. Het oerdieet van de jager-verzamelaar was rijk aan micronutriënten, omega-3 vetzuren en voedingsvezels Sinds de introductie van de landbouw, 10.000 jaar geleden, is de diversiteit en daarmee de gezondheid van wat de mens eet, hard achteruitgegaan. Groenten maakten plaats voor zetmeelrijke zaden (granen) en knollen, terwijl omega-3 vetten uit het water plaats hebben gemaakt voor omega-6 vetten uit de landbouw. Met de Industriële Revolutie, zo’n 200 jaar geleden, en de Fastfood Revolutie, zo’n 50 jaar geleden, is de kwaliteit van onze voeding heel snel verder achteruitgegaan. Essentiële bouwstenen hebben het veld geruimd en we worden gevuld met overbodige calorieën en ongezonde, overbodige toevoegingen die onze kans op het vroegtijdig oplopen van dodelijke welvaartsziektes alleen nog maar verder doen stijgen. In plaats van gevarieerde maaltijden met een veelheid aan verschillende voedingsstoffen en bouwstenen, eten we nu vooral energierijke, voedingsarme producten die door onze verre voorouders waarschijnlijk niet eens als eten herkend zouden zijn. Overal waar we komen, worden we omringd door deze ongezonde, niet-voedzame producten. Op school, op ons werk, in het openbaar vervoer en via alle mediakanalen. Dat maakt het extra moeilijk om gezonde keuzes te maken.
6: Inspanning
Zelfs wanneer volwassenen denken te voldoen aan de richtlijnen voor voldoende beweging, kunnen veel zitten en inadequaat bewegen het leven verkorten. Bij Zaffire richten we ons daarom op voldoende inspanningen van zowel lichte, matige als zware intensiteit, op krachttraining en op minder inactiviteit (liggen en zitten). Voor veel mensen is gemotoriseerd woon-werkverkeer, de gehele dag achter een beeldscherm aan een bureau werken, het eten thuis laten bezorgen en daarmee voor de tv zitten, de dagelijkse realiteit. Dat kan zomaar betekenen dat je 8-12 uur per dag zit. Gelukkig hebben kleine veranderingen in gewoonten al een grote impact op dit zitgedrag en daarmee op de gezondheid.
7: Geavanceerd
Hoewel onze oer-voorouders zich hier uiteraard niet zelf van bewust waren, hadden ze een aantal gewoonten die achteraf als verjongingskuur zouden kunnen worden aangemerkt. Met het voortschrijden van de wetenschap is steeds meer over de oorzaken van het verouderingsproces duidelijk geworden. Onze mitochondria blijken hierin een centrale rol te spelen. Deze kleine energiefabriekjes verdelen namelijk de energie in ons lichaam tussen processen als groei aan de ene kant en reparatie aan de andere kant. Ligt de nadruk op groei, dan is er sprake van snelle veroudering. Wordt er echter meer energie besteed aan reparatie, dan is het verouderingsproces traag en kan er zelfs sprake zijn van verjonging (regeneratie)! Door hun centrale rol in het verouderingsproces is onderzoek naar mitochondria een soort heilige graal geworden onder wetenschappers. Belangrijke wetenschappelijke onderzoeksvragen zijn: Hoe maak je meer mitochondria? Maar ook: hoe voer je verouderde mitochondria af? En hoe verschuif je de energiebalans van groei naar reparatie? In toenemende mate wordt inmiddels duidelijk hoe we onze mitochondria op een gunstige, gezonde manier kunnen beïnvloeden. Hoewel er hard gewerkt wordt aan medicijnen met dit doel, kan er tot nu toe geen medicijn tippen aan de effecten die met relatief simpele leefstijlinterventies en bepaalde supplementen gehaald kunnen worden. Vasten, koude-training, warmteblootstelling en ademhalingsoefeningen zijn voorbeelden van manieren om je mitochondria te ondersteunen.